Độc Đáo Từ Biển: Hiểu Rõ Về Bào Ngư Là Gì?

Bào ngư là con gì?

Bào ngư (hay ốc khổng, thạch quyết minh, hải nhĩ) thuộc một loài động vật thân mềm, với bụng hai phần và vỏ tầng thân phát triển lớp xoắn ốc. Bào ngư có vỏ cứng, màu sắc vân trên mặt vỏ phong phú, với lớp xà cư bóng loáng bên trong - đặc điểm nổi bật của nhóm động vật thân mềm.

Bào ngư thích nghi rất tốt với môi trường nước chảy mạnh như kẽ đá, sỏi. Các chân nhỏ của chúng để bám chặt lên bề mặt đá.

Bào ngư có thể ăn các loại thực phẩm như rong biển và các loại tảo nhỏ. Khi chúng tiêu thụ rong biển, bào ngư có thể giúp kiểm soát sự gia tăng quá mức của các loại rong biển, giúp duy trì sự cân bằng sinh thái trong môi trường biển.

Việc thu hoạch bào ngư lớn không dễ dàng, người ta phải thực hiện lặn sâu xuống đáy biển và tách chúng ra khỏi những tảng đá ngầm.

Trên thế giới, có khoảng 11 loài bào ngư, nhưng chỉ 3 loài phổ biến được khai thác: Haliotis Laevigata, Haliotis Conicopora và Haliotis Roei. Ở Việt Nam, bào ngư chủ yếu được tìm thấy và khai thác ở vùng biển của các tỉnh miền Trung.

Cách lựa chọn và bảo quản bào ngư

Nếu bạn mua bào ngư từ cửa hàng hải sản hoặc chợ, hãy đảm bảo rằng nguồn cung cấp là đáng tin cậy và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường và loài động vật. Nên chọn bào ngư còn sống, thịt cơ bản phải đảm bảo đàn hồi khi chạm vào, có vỏ cứng, không có dấu hiệu ẩm mốc hoặc hư hỏng.

Những con bào ngư tốt thường có vỏ không bị vỡ, trầy xước hay có bất kỳ dấu hiệu hỏng hóc nào. Màu sắc tự nhiên, không có biểu hiện kỳ lạ hay thay đổi màu không rõ nguyên nhân.

Để bảo quản bào ngư tươi ngon, nên đặt bào ngư vào túi chống thấm hoặc hộp đựng kín để tránh tiếp xúc với không khí, bảo quản trong tủ lạnh. Tránh đông lạnh bào ngư, vì điều này có thể làm thay đổi cấu trúc tinh thể trong thân của chúng và làm mất đi độ giòn của thịt.

Nếu có nhu cầu sử dụng bào ngư đông lạnh, nên lựa chọn điểm bán uy tín và rã đông đúng cách khi sử dụng. Bào ngư nên được tiêu thụ trong thời gian ngắn sau khi mua để đảm bảo sự tươi ngon và an toàn thực phẩm.

Tránh để bào ngư tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc các nguồn nhiệt, vì điều này có thể làm mất đi tính chất tươi ngon của chúng.

Bào ngư có mấy loại

Trên thế giới, có tổng cộng 11 loại bào ngư thuộc chi Haliotis. Các loại khác nhau về kích thước, hình dạng và màu sắc vỏ.

Trên thực tế, có duy nhất 3 loại được cho là có kích thước lớn đáng kể để có thể được khai thác hiệu quả. Đó là Haliotis Conicopora, Haliotis Laevigata và Haliotis Roei.

Tại Việt Nam, bào ngư chủ yếu được tìm thấy ở các vùng biển của các tỉnh thuộc miền Trung. Trong số này, có 3 giống chính:

- Bào ngư chín lỗ (Haliotis Diversicolor): loại này có vỏ hình chín lỗ với các tia và đốm màu xám, xanh và đỏ.

- Bào ngư mũi dẹp (Haliotis Varia): có vỏ hình tam giác và mũi phẳng, màu sắc pha trộn giữa màu đen, nâu và xanh dương.

- Bào ngư bầu dục (Haliotis Ovina): loại này có vỏ hình tròn với màu nâu đậm hơn và màu sắc đa dạng.

Cách chọn bào ngư tươi sống

Để lựa chọn được bào ngư tươi ngon, đầu tiên hãy kiểm tra vỏ của bào ngư. Lựa chọn những con có vỏ không bị vỡ hay trầy xước.

Tiếp theo, hãy kiểm tra độ đàn hồi của thịt bào ngư. Chạm nhẹ vào thân bào ngư và đảm bảo rằng thịt có sự đàn hồi tốt, không bị nhão bết.

Bào ngư tươi không có mùi khó chịu hoặc mùi hôi lạ, màu sắc tự nhiên, không có biểu hiện kỳ lạ hay thay đổi màu không rõ nguyên nhân. Nếu bạn chạm vào chân của bào ngư, chân nên co lại để bảo vệ chính mình.

Ngoài ra, nên ưu tiên chọn mua bào ngư tại những điểm bán uy tín, chất lượng để đảm bảo chọn được sản phẩm tươi ngon và đảm bảo.

 Giá trị dinh dưỡng của bào ngư?

Bào ngư là một nguồn thực phẩm giàu chất dinh dưỡng và có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Giá trị dinh dưỡng của bào ngư sống bao gồm:

- Chất đạm: Bào ngư là nguồn giàu chất đạm, cung cấp các axit amin cần thiết cho cơ bắp, sự phát triển và duy trì các chức năng cơ bắp trong cơ thể.

- Khoáng chất: Bào ngư chứa nhiều khoáng chất quan trọng như canxi, sắt, kẽm và magiê. Canxi là cần thiết cho xương và răng, sắt cần thiết cho sự cung cấp oxy cho cơ thể, kẽm và magiê là quan trọng cho nhiều chức năng sinh học khác.

- Vitamin: Bào ngư cung cấp một số vitamin như vitamin B12, B6, và niacin. Vitamin B12 đóng vai trò quan trọng trong quá trình tạo hồng cầu và duy trì hệ thống thần kinh.

- Omega-3: Bào ngư cung cấp các axit béo omega-3, loại chất béo có lợi cho tim mạch và có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

- Collagen: Bào ngư chứa nhiều collagen, một loại protein cấu trúc quan trọng cho da, tóc, móng và cấu trúc cơ bắp.

- Acid Amino: Bào ngư cung cấp một loạt các axit amin cần thiết, các hợp chất hữu cơ cần thiết cho cơ bắp, mô tế bào và nhiều quá trình sinh học khác.

Ngoài ra bào ngư còn chứa lượng nhỏ các chất xơ, lipid và chất béo, selenium và iot, chất phản ứng tự do, ...

Bào ngư có tác dụng gì

Bào ngư có nhiều tác dụng cho sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng chính mà bào ngư mang lại cho sức khỏe con người:

Ngăn ngừa bệnh ung thư

Bào ngư chứa nhiều chất chống oxi hóa, bao gồm vitamin C, vitamin E, selen, và zinc. Những chất này giúp ngăn chặn quá trình tổn thương tế bào do các gốc tự do, là một trong các nguyên nhân gây ra ung thư.

Với hàm lượng cao các chất các axit béo omega-3, đặc biệt là EPA (axit eicosapentaenoic) và DHA (axit docosahexaenoic), bào ngư có thể giảm viêm nhiễm và có tiềm năng trong việc ngăn ngừa một số loại ung thư.

Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Bào ngư chứa nhiều chất béo omega-3, có tác dụng tích cực đối với sức khỏe tim mạch. Omega-3 giúp làm giảm lượng cholesterol trong máu, giảm kích thước các cục máu và giảm nguy cơ hình thành các huyết khối.

Các hợp chất trong bào ngư có thể giúp mở rộ huyết mạch và cải thiện tuần hoàn máu, giúp giảm nguy cơ bị tắc nghẽn và các vấn đề về mạch máu.

Tăng cường hệ miễn dịch

Bào ngư chứa nhiều chất dinh dưỡng như protein, vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất quan trọng khác. Những chất này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và cung cấp năng lượng cho hệ miễn dịch.

Với giàu chất béo omega-3, bào ngư có tác dụng hỗ trợ hệ miễn dịch và giúp giảm tình trạng viêm nhiễm. Thực phẩm này cũng cung cấp các chất chống oxi hóa như selen và vitamin E, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác động tiêu cực của các gốc tự do.

Điều hòa tuyến giáp

Bào ngư chứa iodine, một khoáng chất quan trọng cho sự hoạt động của tuyến giáp. Iodine giúp tạo ra các hormone tuyến giáp, bao gồm thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), cần thiết cho chức năng bình thường của cơ thể.

Đây cũng là một nguồn giàu dưỡng chất, bao gồm vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe tổng thể, có thể hỗ trợ chức năng của cơ quan tuyến giáp.

Tăng cường sức khỏe cho gan

Bào ngư là một nguồn giàu protein, cung cấp các axit amin cần thiết cho sự tái tạo và sửa chữa các tế bào gan.

Thêm vào đó, bào ngư chứa các loại axit béo omega-3, đặc biệt là EPA (axit eicosapentaenoic) và DHA (axit docosahexaenoic), giúp giảm viêm nhiễm và cải thiện chức năng gan. Iodine, được  tìm thấy trong bào ngư, cũng là một khoáng chất quan trọng cho chức năng của tuyến giáp, cần thiết cho sự hoạt động của gan.

Duy trì sức khỏe xương

Bào ngư là một nguồn tốt của canxi, một khoáng chất quan trọng cho sự phát triển và duy trì sức khỏe xương. Đồng thời, bào ngư cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất như vitamin D, K, magiê, và selen, giúp duy trì cân bằng và sức khỏe chung của xương.

Duy trì cân nặng

Bào ngư chứa nhiều protein cần thiết cho sự phát triển cơ bắp và duy trì cân nặng. Protein cũng giúp cung cấp năng lượng và tăng cường sự no bụng, giúp ngăn ngừa cảm giác thèm ăn quá mức.

Ngoài ra, bào ngư cung cấp nhiều khoáng chất và vitamin quan trọng cho cơ thể như canxi, sắt, kẽm, vitamin B12, và vitamin D. Đây là các chất dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển và duy trì cân nặng.

Cách sơ chế bào ngư

Cách sơ chế bào ngư tươi sống

Để sơ chế bào ngư, bạn có thể tuân thủ các bước sau:

- Rửa sạch bào ngư: Đầu tiên, hãy làm sạch bào ngư bằng cách rửa nhanh dưới vòi nước lạnh. Đảm bảo loại bỏ các tạp chất, bùn bẩn và các phần nội tạng còn lại.

- Tách phần thịt và vỏ: Sử dụng một con dao nhọn hoặc muỗng, hãy tách phần thịt bào ngư ra khỏi vỏ. Cẩn thận không làm hỏng phần thịt.

- Tẩy sạch nội tạng (nếu cần): Kiểm tra kỹ các phần nội tạng còn lại dưới phần thịt. Nếu còn thấy bất kỳ phần nào, hãy tẩy sạch bằng cách cẩn thận cạo bằng một con muỗng hoặc dao nhọn.

- Làm sạch vỏ: Nếu bạn muốn sử dụng vỏ bào ngư (ví dụ: để trang trí món ăn), hãy làm sạch vỏ bằng cách rửa và cọ nhẹ.

- Chuẩn bị theo công thức món ăn: Tiếp theo, hãy chuẩn bị các nguyên liệu và tiến hành chế biến món ăn của bạn theo công thức đã chọn.

Cách sơ chế bào ngư đông lạnh

- Hãy rã đông bào ngư ở nhiệt độ phòng. Để giữ nguyên chất lượng của bào ngư, không nên áp dụng phương pháp rã đông cấp tốc. Quá trình rã đông ở nhiệt độ phòng sẽ tốn một chút thời gian, nhưng điều này đảm bảo bào ngư giữ được độ tươi ngon và các giá trị dinh dưỡng.

- Rửa sạch và lau sạch bề mặt của bào ngư. Khi bào ngư đã được rã đông hoàn toàn, hãy đặt chúng dưới vòi nước lạnh. Nếu còn bất kỳ vết bẩn hoặc cát nào, bạn có thể sử dụng một cái bàn chải để lau sạch các bề mặt của bào ngư, đặc biệt quan tâm tới phần viền 2 mép để loại bỏ hoàn toàn các vết cát.

- Dùng muỗng hoặc mũi dao nhọn để rút phần thịt của bào ngư ra. Hãy cẩn thận và hãy đề phòng để không làm hỏng phần thịt của bào ngư. Tiếp theo, dùng mũi dao hoặc kéo để cắt bỏ phần nội tạng màu đen ở phía dưới của bào ngư. Phần nội tạng này có thể được giữ lại để nấu cháo (nếu cần) để tăng thêm hương vị cho món ăn.

- Hãy rửa sạch phần thịt của bào ngư dưới vòi nước lạnh. Để tiết kiệm thời gian, bạn có thể sử dụng một ít muối để chà nhẹ lên toàn bộ phần thịt của bào ngư (nếu bạn muốn giữ lại nội tạng, hãy rửa chúng với muối).

- Khi phần thịt của bào ngư đã được rửa sạch và làm khô, bạn có thể bắt đầu quá trình chế biến thành các món ăn ngon và bổ dưỡng.

Cách sơ chế bào ngư khô

Để chế biến bào ngư khô, có thể áp dụng hai cách:

- Ngâm bào ngư cho đến khi nở và mềm ra, thời gian có thể kéo dài tới 48 tiếng.

- Nếu muốn nhanh hơn, có thể rửa sạch và hấp bào ngư cho mềm.
Bào ngư khô khi sử dụng tiện lợi hơn bào ngư tươi sống, sẵn có và tiện lợi.

Cách sơ chế bào ngư đóng hộp

- Lựa chọn bào ngư đóng hộp cần kiểm tra xuất xứ và nguồn gốc để đảm bảo tính rõ ràng.

- Để tăng thời gian sử dụng, bảo quản bào ngư trong ngăn mát của tủ lạnh.

- Khi sử dụng, nên mở chỉ 1/3 hoặc 2/3 nắp hộp; nếu không sử dụng hết, đóng nắp kín và bảo quản trong ngăn mát.

- Trường hợp đã hâm bào ngư đóng hộp, cần lưu trữ trong tủ mát và sử dụng trong vòng 2 tuần để đảm bảo hương vị.

Cách chế biến bào ngư

Bào ngư có thể được sử dụng để làm nhiều món ăn ngon và đa dạng. Dưới đây là một số món ngon mà bạn có thể thực hiện bằng bào ngư:

Cách làm bào ngư nướng

a. Nguyên liệu:

4-6 con bào ngư tươi
2-3 thìa canh dầu mè
2 thìa canh nước mè (hoặc nước dùng)
2 thìa canh nước tương
2 thìa canh nước mắm
1 thìa canh mè rang
2 thìa canh tỏi băm nhuyễn
2 thìa canh gừng băm nhuyễn
1 thìa canh hành lá cắt nhỏ
Tiêu, muối, và gia vị theo khẩu vị

b. Cách thực hiện:

- Chuẩn bị bào ngư: Làm sạch bào ngư và cắt ra từng lát mỏng. Nếu bạn sử dụng bào ngư tươi, hãy đảm bảo đã tách phần thịt và tẩy sạch các phần nội tạng.

- Chế biến gia vị: Trong một tô nhỏ, kết hợp dầu mè, nước mè (hoặc nước dùng), nước tương, nước mắm, mè rang, tỏi băm, gừng băm, và hành lá. Trộn đều.

- Chế biến bào ngư: Đặt bào ngư vào tô với hỗn hợp gia vị và trộn đều để bào ngư ngấm gia vị trong khoảng 10-15 phút.

Trước tiên, trước lúc nướng, hâm nóng lò ở nhiệt độ 180°C (350°F). Trải một lớp giấy nướng hoặc lá bếp lên khay nướng để tránh bào ngư bị dính.

Đặt các miếng bào ngư đã ngấm gia vị lên khay nướng. Đặt khay vào lò đã được trước nhiệt và nướng trong khoảng 12-15 phút hoặc cho đến khi bào ngư chuyển màu và thịt chín.

- Dọn ra dĩa: Chuyển bào ngư nướng ra khỏi lò và trang trí theo sở thích cá nhân.
Dùng nóng kèm với cơm trắng hoặc các món khác theo khẩu vị.

Cách làm bào ngư xào tỏi

a. Nguyên liệu:

4-6 con bào ngư tươi
4-6 tép tỏi, băm nhuyễn
2 thìa canh dầu ăn
1 thìa canh nước tương
Tiêu, muối, và gia vị theo khẩu vị
Hành lá cắt nhỏ (tùy chọn, để trang trí)

b. Cách thực hiện:

- Chuẩn bị bào ngư: Làm sạch bào ngư và cắt ra từng lát mỏng. Nếu bạn sử dụng bào ngư tươi, hãy đảm bảo đã tách phần thịt và tẩy sạch các phần nội tạng.

- Thực hiện nấu: Đun nóng dầu ăn trong chảo với lửa vừa. Sau đó, thêm tỏi băm vào chảo và xào cho đến khi tỏi thơm vàng.

Khi tỏi đã thơm, thêm bào ngư vào chảo. Xào nhanh trong khoảng 1-2 phút cho đến khi bào ngư chuyển màu và thịt đặc.

- Thêm nước tương: Đổ nước tương vào chảo và trộn đều với bào ngư. Nên thêm từ từ và thử nếm để điều chỉnh theo khẩu vị.

Thêm tiêu và muối vào chảo theo khẩu vị riêng của bạn. Trộn đều.

- Dọn ra dĩa: Chuyển bào ngư xào tỏi ra khỏi chảo và trang trí bằng hành lá cắt nhỏ.
Dùng nóng kèm với cơm trắng hoặc các món khác theo khẩu vị.

Cách làm bào ngư xốt dầu hào

a. Nguyên liệu:

4-6 con bào ngư tươi
2-3 thìa canh dầu mè
2 thìa canh dầu mè
2 thìa canh nước dùng
2 thìa canh dầu hào
1 thìa canh giấm mè
1 thìa canh nước tương
1 thìa canh đường
1 thìa canh tỏi băm nhuyễn
1 thìa canh gừng băm nhuyễn
1 thìa canh hành lá cắt nhỏ
1 thìa canh xì dầu (tùy chọn)
Tiêu, muối, và gia vị theo khẩu vị

b. Cách thực hiện:

- Chuẩn bị bào ngư: Làm sạch bào ngư và cắt ra từng lát mỏng. Nếu bạn sử dụng bào ngư tươi, hãy đảm bảo đã tách phần thịt và tẩy sạch các phần nội tạng.

Đặt bào ngư vào một tô và trộn đều với 1 thìa canh dầu mè, 1 thìa canh nước dùng, tiêu, muối, và 1 thìa canh đường. Để nó ngấm khoảng 10-15 phút.

- Nấu xốt dầu hào: Trong một tô nhỏ, kết hợp 2 thìa canh dầu mè, 2 thìa canh dầu hào, 1 thìa canh giấm mè, 1 thìa canh nước tương, và 1 thìa canh đường. Trộn đều.

- Thực hiện nấu: Đun nóng chảo với lửa lớn, thêm dầu mè và dầu hào. Sau đó, thêm tỏi, gừng, và hành lá vào chảo. Xào trong khoảng 30 giây cho đến khi thơm.

Khi dầu đã nóng, thêm bào ngư vào chảo. Xào nhanh trong khoảng 1-2 phút cho đến khi bào ngư chuyển màu và thịt đặc.

- Thêm xì dầu (tùy chọn): Nếu muốn món ăn có hương vị cay, bạn có thể thêm xì dầu vào chảo và khuấy đều.

- Thêm xốt: Đổ xốt dầu hào đã chuẩn bị vào chảo. Trộn đều và đun nhanh trong vài giây cho đến khi bào ngư được phủ đều xốt.

- Dọn ra dĩa: Chuyển bào ngư xốt dầu hào ra khỏi chảo và trang trí bằng hành lá cắt nhỏ.

Dùng nóng kèm với cơm trắng hoặc các món khác theo khẩu vị.

Những ai không nên ăn bào ngư

Có một số trường hợp người nên hạn chế hoặc tránh ăn bào ngư:

- Người dị ứng: Những người có tiền sử dị ứng với hải sản hoặc các loại động vật biển nên tránh ăn bào ngư để tránh nguy cơ phát triển các phản ứng dị ứng.

- Người bị vấn đề về tiêu hóa: Những người có vấn đề về tiêu hóa hoặc dạ dày như loét dạ dày, bệnh reflux dạ dày, hoặc dạ dày dạng túi nên hạn chế tiêu thụ bào ngư, do thịt của bào ngư có thể khó tiêu hóa.

- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tiêu thụ bào ngư. Việc tiêu thụ hải sản có thể đem lại lợi ích dinh dưỡng nhưng cũng cần cân nhắc về các rủi ro có thể liên quan đến sự tiếp xúc với chất gây dị ứng hoặc độc hại.

- Người bị bệnh tăng huyết áp: Bào ngư có natri tự nhiên, vì vậy người bị tăng huyết áp cần kiểm soát việc tiêu thụ natri từ các nguồn thực phẩm khác nhau.

- Người bị bệnh thận: Những người bị vấn đề về thận, như bệnh thận mạn tính, nên giới hạn việc tiêu thụ các thực phẩm giàu canxi, bao gồm bào ngư.

- Trẻ em nhỏ: Do bào ngư có thể chứa các chất gây dị ứng hoặc độc hại, trẻ em nhỏ nên ăn bào ngư dưới sự giám sát của người lớn và chỉ khi đã chắc chắn rằng không có vấn đề gì về sức khỏe.

Lưu ý khi ăn bào ngư

- Kiểm tra chất lượng và nguồn gốc: Chọn bào ngư từ nguồn tin cậy, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm.

- Chế biến sạch sẽ: Trước khi nấu, hãy sơ chế và làm sạch bào ngư cẩn thận để loại bỏ tạp chất và cặn bã.

- Thực hiện chế biến đúng cách: Chế biến bào ngư theo công thức ưa thích, đảm bảo thịt được nấu chín đúng mức.

- Không nấu quá lâu: Bào ngư nấu quá lâu có thể làm mất đi độ ngon và độ dẻo của thịt.

- Không ăn sống: Tránh ăn bào ngư sống để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

- Hạn chế tiêu thụ: Bào ngư có thể gây dị ứng ở một số người, hãy tiêu thụ một lượng hợp lý và kiểm tra phản ứng của cơ thể.

- Kết hợp với các nguyên liệu phù hợp: Khi chế biến, hãy kết hợp bào ngư với các nguyên liệu và gia vị phù hợp để tạo ra món ăn ngon và cân đối dinh dưỡng.

- Bảo quản đúng cách: Nếu không sử dụng hết, hãy bảo quản bào ngư trong tủ lạnh hoặc cách thức phù hợp để giữ độ tươi ngon và an toàn.

Giá bào ngư hiện nay?

Giá bào ngư trên thị trường hiện nay rất đa dạng, dao động trong khoảng 200.000 đồng - 2.000.000 đồng/kg.

Tùy vào kích thước, hương vị, giá trị dinh dưỡng và khả năng khai thác của từng loại, giá của từng loại bào ngư sẽ khác nhau và số lượng con trên 1kg cũng khác nhau.

Một số loại bào ngư nhập khẩu sẽ có giá cao hơn bào ngư nội địa, dao động trong khoảng 850.000 đồng – 2.000.000 đồng/kg.

Biên Tập: Lê Trang